یاسر جبرائیلی کیست؟ | رفیق آبگوشتخوری رائفیپور، ایدهآلیست اقتصادی و چهره عکسهای مهم اصولگرایی
رویداد ۲۴| سیما پروانه گهر- یاسر جبرائیلی وقتی در دهه ۸۰ برای روزنامه کیهان یادداشت ارسال میکرد و محتوای نوشته هایش هم باب دندان کیهانیها بود شاید تصور نمیکرد روزی یکی از افراد حاضر در عکس نسل سوم اصولگرایی باشد؛ عکسی که در سالهای اخیر بارها با نیات و انگیزههای مختلف، به مزاح یا جدی مورد توجه قرار گرفت؛ آبگوشت خوری با علی اکبر رائفی پور و وحید یامین پور.
وجه اشتراک این سه چهره اصولگرا به جز علاقه به آبگوشت البته رویکردهای دیگری نیز هست؛ دیدگاههای رادیکال در زمینه اقتصاد، مخالفت با برجام، مخالفت با دولت روحانی و شخص محمد جواد ظریف، مخالفت با FATF و البته تلویحا مخالفت با مذاکره با غرب.
این، اما تنها تصویر مهم در تاریخ تغییرات یک دهه گذشته اصولگرایی نیست که یاسر جبرائیلی در آن حضور دارد. تصویر مهم دیگر، عکسی است که حدود ۷ سال پیش در خبرگزاری فارس منتشر شد. جشن یکسالگی فارس پلاس بود و جوانان اصولگرا با چهرههای دیگر این جریان دور هم جمع بودند. امیرتتلو در این برنامه حضور داشت و تصویری از او در حال دریافت جایزه از حمید رسایی دیده میشود. در کنار حمید رسایی تعدادی از مدیران جوان اصولگرا دیده میشوند و در انتها صورت خندان یاسر جبرائیلی دیده میشود. او در آن زمان در هیات مدیره خبرگزاری فارس فعالیت میکرد.
دور روزگار برای جبرائیلی، اما سریع چرخید. نامش به عنوان برنامه نویس اقتصادی سیدابراهیم رییسی بعد از انتخابات ریاست جمهور سیزدهم مطرح شد و در تیرماه سال جاری نیز خبرهایی امد که در مشاورههای اقتصادی به سعید جلیلی نیز دستی بر آتش دارد. چگونه جوان جویای نام که برای روزنامه کیهان مطلب ارسال میکرد حالا در جایگاهی قرار گرفته که او را ایده پرداز دیدگاههای اقتصادی در جریان اصولگرایی تعریف میکنند؟
یاسر جبرائیلی؛ از مشکین شهر تا تهران
جبراییلی متولد ۱۳۶۳ در روستای فخرآباد از توابع مشکینشهر استان اردبیل است. مدرک کارشناسیاش در رشته زبان انگلیسی را از دانشگاه شهید رجایی تهران گرفته است. بر اساس بیوگرافی که از او در سایت شخصیاش منتشر شده «پس از اتمام دوره کارشناسی، با کسب رتبه ۲۱ در کنکور کارشناسی ارشد، وارد رشته آموزش زبان انگلیسی دانشگاه تهران شد، اما پس از دو ترم تحصیل، انصراف داده و مجددا در رشته روابط بین الملل در کنکور شرکت کرد.»
بر اساس این گزارش او دوره دکتری را نیز در رشته اندیشه سیاسی در مرکز مهمی دریافت کرده است؛ «پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» همان مرکزی که امیرحسین ثابتی از دیگر چهرههای مهم نسل سوم اصولگرایان انقلابی نیز در انجا تحصیل کرده و مدرک گرفته است. او در سال ۱۳۸۴ ازدواج کرده و دارای ۴ فرزند است.
یاسر جبرائیلی؛ استعدادی که «حسن شایانفر» در روزنامه کیهان او را کشف کرد
ستاره بخت جبرائیلی، اما مثل دو چهره دیگر حاضر در عکس آبگوشت خوری با دولت محمود احمدی نژاد طلوع کرد. بر اساس اطلاعات مندرج در سایت شخصی جبرائیلی، در سال ۱۳۸۴ او مطلبی برای روزنامه کیهان ارسال میکند و بعد از ان به عضویت تحریریه این روزنامه در میآید.
روایتی که جبرائیلی از حضور خود در روزنامه کیهان منتشر کرده یک نام مهم را در خود دارد. نامی که با اسم جبرائیلی پیوند میخورد و خود گویای شالوده فکری جبرائیلی در همان دهه ۸۰ است؛ حسن شایانفر.
در سایت شخصی او قید شده است که با دعوت حاج حسن شایانفر به روزنامه کیهان رفته است. شایانفر در دهه شصت بخش فرهنگی زندان قزلحصار را راهاندازی کرد و نویسنده ستون معروف نیمه پنهان در روزنامه کیهان بود. هفته نامه متن متعلق به علی پورمحمدی در گزارشی از شایانفر به عنوان «گوگل یا دایرهالمعارف شفاهی عناصر ضد نظام نامگذاری» یاد کرده است.
آذرماه سال ۱۳۹۱ هفته نامه متن به مدیرمسئولی علی پورمحمدی، گزارشی را درباره فعالیت برخی چهرههای امنیتی در روزنامه کیهان و باشگاه خبرنگاران جوان منتشر کرد. بر اساس گزارش پایگاه خبری انتخاب در دی ماه همان سال نسخهای که دو هفته بعد از انتشار هفته نامه در نامه نیوز -متعلق به پورمحمدی – منتشر شد بخشهایی از این گزارش سانسور شده بود.
بر اساس گزارش انتخاب به نقل از «بازتاب نامه» در بخش سانسور شده این گزارش قید شده است که «اواسطه دهه ۶۰ گروهی از کارشناسان سپاه و معاونت اجتماعی وزارت اطلاعات به زندان اوین رفتند تا با زندانیان سیاسی چپ بهویژه آنها که به دلیل کمتجربگی، گرفتار عضویت در گروههای مخالف شده بودند، مباحثه کنند. از میان گروهی که برای بحث با زندانیان عازم بندهای سیاسی و امنیتی زندانها شده بودند، دو نام بعدها در فضای رسانهای انعکاس بیشتری یافت. این دو که در نوشتههای مخالفانشان با عنوان برادر حسین- حسین شریعتمداری- و برادر حسن- حسن شایانفر- از آنها نام برده میشود، موفق شدند برخی از زندانیان دهه ۶۰ را به نوشتن خاطرات سیاسیشان از گروههای مخالف تشویق کنند».
در بخشی دیگری از این گزارش همچنین قید شده است که «حمید رسایی نماینده اصولگرای مجلس- گزارش در زمان مجل هشتم درج شده و رسایی نماینده مجلس هشتم نیز بوده است- و مدیر مسوول هفته نامه ۱۹ دی، از دیگر پرورش یافتگان مکتب کیهان است. زمانی که محمدحسین صفارهرندی از کیهان به دولت راه یافت و وزیر ارشاد شد، رسایی به توصیه و سفارش حسن شایانفر، در این وزارتخانه به کارگرفته شد و مدیریت اداره ارشاد قم را عهده دار شد. هرچند او بعدها راه خود را از گردانندگان کیهان جدا کرد و جز نوشتن مقالهای و آرزوی سلامتی برای حسن شایان فر، رابطه دیگری با این گروه نداشت».
جبرائیلی در این سالها در کیهان شاگرد اول مکتب حسین شریعتمداری و حسن شایانفر است. با تندترین ادبیات در برهه زمانی بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ از «فتنه» سخن گفته و نوشته است. جبرائیلی از نویسندگان حلقه کیهان شریعتمداری است که در مطالب اش روایت دیدار خاتمی و جورج سوروس را مبنای بسیاری از تحلیلها قرار میدهد و حتی در سال ۱۳۹۰ در یادداشتی از سیدمحمد خاتمی خواست تا به خاطر «فتنه ۸۸» عذرخواهی کند.
یاسر جبرائیلی؛ صعود از کیهان به خبرگزاری فارس
جبرائیلی حدود ۷ سال در روزنامه کیهان توشه فکری و نوشتاری خود را برای رسیدن به خبرگزاری فارس ذخیره کرد و از تحریریه کیهان به عنوان معاون «پژوهش و آموزش خبرگزاری فارس» منصوب شد.
بر اساس بیوگرافی منتشر شده در سایت شخصیاش او در زمان فعالیت در خبرگزاری فارس انتشارات این خبرگزاری را راه اندازی کرده است. سال ۱۳۹۲ او مرکزی با نام مرکز «علمی- کاربردی خبرگزاری فارس» یا همان «دانشکده رسانه فارس» را تاسیس کرد وبا حکم مدیرعامل وقت خبرگزاری یعنی سید نظام الدین موسوی قائممقام مدیرعامل شد. مرکزی که به روایت خود جبرائیلی مرگزی برای جذب نیروهای رسانهای در جبهه انقلاب بوده است.
یاسر جبرائیلی و آستان قدس
کمتر از ۵ سال فعالیت در خبرگزاری فارس کافی بود تا او بتواند خود را به نهاد مهمتری برساند و البته به چهرههای سرنوشت ساز در جریان اصولگرایی. سال ۱۳۹۴ جبرائیلی با حکم سید ابراهیم رییسی به آستان قدس رفت و «مرکز مطالعات اقتصادی سازمان اقتصادی رضوی» را ایجاد کرد.
بر اساس روزمه منتشر شده در وبسایت رسمی جبرائیلی، او در سال ۹۷ به عنوان مشاور اقتصاد مقاومتی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شده و سابقه عضویت در هیئت مدیره روزنامه جوان، هیئت مدیره روزنامه قدس، را نیز در کارنامه خود دارد.
سه سال پیش در خبری که در خبرگزاری ایسنا منتشر شد نام او به عنوان یکی از از اعضای «جریان گام دوم انقلاب اسلامی» نیز قید شد. در بیانیه اعلام موجودیت این جریان که چند ماه قبل از انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰ منتشر شد، آمده بود: «دولت جوان حزباللهی عزیمت جوانان مومن و انقلابی آتش به اختیار برای سازمانیافتن در قالب دولت و در یک کلمه «دولتسازی اسلامی» است... مسوولیت برداشتن گام دوم انقلاب، با جوانانی است که پرورشیافته مکتب امامین انقلاب و میوه و ثمره نظام اسلامی هستند. گام دوم، فصل ثمردهی مدرسه انقلاب در ساختار جمهوری اسلامی از حیث نیروی انسانی است.»
یاسر جبرائیلی و صدای بلند مخالفت با برجام و FATF
جبرائیلی از چهرههایی است که در دهه ۹۰ از هر تریبونی که در دسترس داشت علیه برجام و FATF سخن گفت. دیماه ۱۳۹۶ جبرائیلی در مناظرهای با مهدی رحمانیان مدیرمسئول روزنامه شرق مدعی شد که متن برجام ۱۴ ماه پیش از توافق، توسط گروه بینالمللی بحران نوشته شدهاست. وزارت امور خارجه در بیانیهای به این اظهارات واکنش نشان داد و اعلام کرد: «اینکه در میانه راه یک مؤسسه مطالعاتی پیشنهادهایی را برای پایین آمدن مذاکره کنندگان آمریکایی از مواضع خود مطرح نماید و آنها هم قبول نمایند، اتفاقاً نقطهقوت مذاکرهکنندگان ایرانی است». جبرائیلی پس از خروج دونالد ترامپ از برجام طی مقالهای در پایگاه اینترنتی الجزیره انگلیسی، اقدام ترامپ را یک موهبت برای اقتصاد ایران توصیف کرد.
او دربارهٔ افایتیاف معتقد است که محدودیتهای بانکی ایران ناشی از تحریمهای آمریکا است و معتقد است پس از لغو تحریمها اگر این محدودیتها پابرجا بود، باید استانداردهای افایتیاف را اجرا کرد.
او در دی ماه سال ۱۳۹۹ در یک برنامه تلویزیونی، مدعی شد که پس از وقایع ۱۱ سپتامبر، کارکرد افایتیاف (FATF) به عنوان استانداردهای مبادلات بانکی، به هوشمندسازی تحریمهای آمریکا تبدیل شده و فشار برای پیوستن ایران به آن نیز به همین منظور است.
جبرائیلی در ادامه افزود که الحاق به کنوانسیون سیافتی و الحاق به کنوانسیون پالرمو هماکنون به دستور رهبر جمهوری اسلامی در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی مجدد است. او در این باره گفت که مجمع ۱۱ پرسش در این مورد از دولت پرسیده که آنها دیر جواب دادند و روحانی تابهحال برای دفاع از این لایحه، حاضر نشده در مجمع شرکت کند. این موضوعات باعث شده تا بررسی افایتیاف طولانی شود و از مدت قانونی خود فراتر رود. ازاینرو رهبر اجازه داده تا فرصت بیشتری برای بررسی ایجاد شود که این موضوع به معنای موافقت یا تأیید رهبر با لایحه نیست.
یاسر جبرائیلی، محسن رضایی و حضور در مجمع تشخیص مصلحت نظام
روزنامه اعتماد در گزارشی درباره یاسر جبرائیلی نوشته است که در زمان دفاع جبرائیلی از پایان نامه دکتری، محسن رضایی دبیر وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از سه داور جلسه دفاع، جبراییلی بود.
بر اساس این گزارش، «مدتی پس از این جلسه دفاع، محسن رضایی که از قضا داور رساله دکترای جبراییلی هم بود، او را به عنوان جانشین دبیر در مرکز ارزیابی و نظارت راهبردی اجرای سیاستهای کلی منصوب کرد. دیماه همان سال محسن رضایی جایگاه او را ارتقا داد و به عنوان رییس این مرکز منصوب کرد. وقتی او جایگاه بالایی در مجمع به دست آورد، مخالفتهایش با FATF، برجام و واردات واکسن خارجی کرونا شکل دیگری پیدا کرد و این مخالفتها دیگر از سوی یک کارشناس ساده یا ستوننویس کیهان نبود، بلکه از طرف یک مقام رسمی حاکمیتی در سمتی تاثیرگذار بود».
کانال اصلاحات نیوز در آن زمان، در گزارشی مدعی شد که دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، یاسر جبرائیلی را به دلیل چابکسازی، عدم نیاز مجمع به او و مفید نبودن به شکل تحقیرآمیزی از این نهاد اخراج کردهاست.
بنابر گزارش دیده بان ایران؛ به نظر میرسید اختلاف محسن رضایی و خاندوزی در بالا، به صورت اختلاف بین یاسرجبرائیلی و مالک شریعتی در پایین خود را نشان داده بود. اختلافاتی که به مرور بیشتر شد و در نهایت، محسن رضایی، به شکل تقریبا مودبانهای از دولت کنار گذاشته شد و این، مقدمهای برای شروع انتقادات یاسر جبرائیلی از دولت بود.
یاسر جبرائیلی و مخالفت با واردات واکسن در زمان کرونا
در دوران شیوع کرونا، جبرائیلی با حمایت از ستاد اجرایی برای ساخت واکسن اعلام کرد «واکسن خارجی به هیچ وجه نباید خریداری شود» و خواهان فسخ قراردادهای خرید واکسن توسط وزارت بهداشت از خارج کشور شد. او همچنین از افرادی که درخواست خرید واکسن خارجی را میکنند انتقاد کرد و آنها را جریانی دانست که به «ما میتوانیم» اعتقاد ندارند و از مردم خواست واکنس خارجی را تحریم کنند.
یاسر جبرائیلی و ابراهیم رئیسی؛ از مشاور امین تا جدایی از دولت
نخستین بار در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم نام جبرائیلی به عنوان مشاور برنامههای اقتصادی کاندیدای اصولگرایان یعنی ابراهیم رییسی طرح شد. بعد از اعلام نتایج انتخابات نیز از او به عنوان چهرهای یاد میشد که برنامه اقتصادی برای دولت مینویسد.
بعد از گذشت حدود یکسال از عمر دولت رییسی، جبرائیلی انتقادهای تندی از قوه مجریه و خصوصاً تیم اقتصادی دولت به رهبری مخبر را آغاز کرد. در هنگامه حذف ارز ترجیحی در اردیبهشت ۱۴۰۱، او در توییتی نوشت: «حذف ارز ۴۲۰۰ و افزایش قیمت بنزین را یک توطئه تمامعیار علیه رییسی میدانم. چنانکه فردای فاجعه آبان ۹۸ خبری و سخنی از بچههای شیکاگو که اردیبهشت ۹۸ به اتفاق IMF شوکدرمانی را طراحی کردند، نبود، اینبار نیز چنین خواهد شد و انگشت اتهام به سمت رئیسجمهور نشانه خواهد رفت.»
توئیت او واکنش گستردهای در فضای مجازی داشت و کسانی، چون مالک شریعتی نیز واکنش تندی به او نشان داد: «اینکه با حذف دلار جهانگیری مخالفید و دلیل هم دارید، اصلاً ایرادی ندارد، اما اینکه برای فروکردن حرفت به ذهن مخاطب، با تکرار دروغ گرانشدن بنزین، دارید با آبان ۹۸، «اینهمانی» درست میکنید، اگر نامردی نباشد، حتماً با نظر کارشناسی و عدالتخواهی فرسنگها فاصله دارد.»
سایت دیدهبان ایران در گزارشی مدعی شد که پشت پرده اکانتهای سایبری اصولگرا که علیه دولت رئیسی فعالیت میکنند یاسر جبرائیلی است.
یاسر جبرائیلی؛ سوژه داغ شبکههای اجتماعی
یاسر جبرائیلی در سالهای اخیر به خاطر برخی موضع گیریها و گفته هایش سوژه داغ شبکههای اجتماعی بوده است.
چندی پس از اعتراضات آبانماه ۱۳۹۸، جبرائیلی خواستار مسدودسازی همه شبکههای اجتماعی خارجی شد و نوشت که «شبکههای اجتماعی خارجی بحمدالله با تدبیر دولت برای مقابله با ناآرامیها از دسترس خارج شدهاند». او تاکید کرده بود که «دقیقاً به همین دلیلی که هماکنون این شبکهها از دسترس خارج شدهاند، همیشه باید چنین باشد. تفاوت وضع کنونی با سایر اوقات این است که امروز خسارات این شبکهها کاملاً آشکار و ملموس است، اما در سایر مواقع، خسارات بهقدری پنهان است که محسوس نیست. دولت همچنان که برای مقابله با اغتشاشات خیابانی این شبکهها را مسدود کرد، باید برای مقابله با اغتشاشات فرهنگی نیز برای همیشه این شبکهها را مسدود نماید».
او در سال های اخیر در شبکه افق عکسی به مخاطبان نشان داد و گفت:مردم آمریکا به صف ایستادند تا طلای خود را تحویل دولت دهند. کاربران شبکه اجتماعی با انتشار اصل عکس نوشتند که این تصویر متعلق به صف دونات بوده است. سایت فکت نامه با بررسی این ادعا، نوشت که اصل سخن جبرائیلی دربارهٔ «فرمان اجرایی سال ۱۹۳۳ دولت آمریکا برای جمعآوری طلای مردم» درست بودهاست، اما عکسی که او در آن برنامه منتشر کرده پیش از این در سال ۲۰۱۶ میلادی در وب سایت هافپست (هافینگتون پست) با موضوع مرتبط با تحویل طلا به فدرال رزرو منتشر شده بود و همین موضوع باعث شده تا او نیز این اشتباه را تکرار کند.
جبرائیلی با انتشار پست اینستاگرامی در مرداد ۱۴۰۰ اعلام کرد پسر ۱۱ سالهاش به خاطر خواندن نماز اول وقت، دقایقی از ساختمان پزشکان که بلافاصله پس از اذان ظهر پخش میشود را از دست میدهد و در ادامه آن روز با گریه و نخوردن ناهار گذشتهاست. بعد از چند ساعت از انتشار این پست، مدیر شبکه نسیم به ارسال پیامی اعلام میکند «این مسئله را از فردا حل خواهند کرد».
جبراییلی و حضور در موسسات گوناگون
روزنامه اعتماد در گزارش خود درباره یاسر جبرائیلی به عضوت اودر شرکتهای گوناگون اشاره و تاکید کرده است که «جبراییلی در شرکتها و موسسات گوناگونی عضویت داشته و دارد. نام او در بین آگهیهای مرتبط با موسسهای به نام «افکارسنجی دانش نوین ایرانیان» دیده میشود. او در این موسسه در جایگاه عضو هیاتمدیره قرار داشته است. شرکای دیگر این موسسه به غیر از جبراییلی، موسسه خبرگزاری فارس، سید نظامالدین موسوی و حسن اختری بودهاند. آخرین آگهی مربوط به تغییرات این موسسه مربوط به سال ۱۳۹۴ میشود. سال ۱۳۹۳ تغییراتی در این موسسه صورت گرفته بود که طبق آن مجید قلیزاده از جمع شرکا خارج شده بود. قلیزاده مدیرعامل خبرگزاری تسنیم است و نظامالدین موسوی که در حال حاضر نماینده مجلس است، آن زمان مدیرعامل خبرگزاری فارس بوده است. البته موسوی در زمان تولیت رییسی در آستان قدس، مسوول ارتباطات رسانه آستان شده بود. به عبارت دیگر، موسوی و جبراییلی در آستان قدس رضوی هم مانند همین موسسه افکارسنجی با یکدیگر همکار بودهاند و نقطه اشتراک این دو نیز، ابراهیم رییسی است».
جبرائیلی و دیدگاههای اقتصادی؛ زدن زیر میز قواعد کلاسیک و صدای دلارزدایی سعید جلیلی
یاسر جبرائیلی دیدگاههای اقتصادی نزدیک به سعید جلیلی دارد. یکی از مشهورترین رویکردهای اقتصادی او که بارها در رسانهها تکرار کرده «دلارزدایی» از اقتصاد ایران است. «دلارزدایی» و «تاکید بر تولید داخل» دیدگاههای اقتصادی است که بارها توسط سعید جلیلی هم تکرار شده کما این که جلیلی در مناظرات انتخاباتی با تاکید بر «حاکمیت ریال» در عمل همین مباحث را ترویج و تبلیغ میکرد و حتی در همین دور از مناظرات با ادبیاتی شبیه جبرائیلی گفته بود: «در عرصه مبادلات خارجی، طرف، چون بر دلار حاکمیت دارد، راه دلار را بر ما میبندد.»
جبرائیلی وجود اسکناسهای خارجی در بازار را غیر ضروری میداند و معتقد است نیازی به خرید ارز خارجی وجود ندارد؛ همین رویکردها است که باعث شده تا به دیدگاههای اقتصادی او با دیده ارمان گرایی غیرواقع بینانه نگاه شود.
در یکی از یادداشتهایی که جبرائیلی در وب سایت شخصی خود نوشته عوامل مرسوم در رشد نقدینگی زیر سوال رفته و دلیل تورم و گرانی دلار «تقاضای غلط و بیرویه برای ارز از سوی طیف لیبرال و قایل به اقتصاد بازار» عنوان شده است. او در اینباره نوشته است: «در شرایطی که لیبرالهای ایرانی در دوره پسابرجام با این توهم که همه تحریمها رفع شده است، بر طبل آزادسازی واردات، ادغام اقتصاد ایران در اقتصاد بینالملل تحت سلطه آمریکا و نیز حداکثرسازی منافع غربیها در اقتصاد ایران با توهم تامین امنیت میکوبیدند، رهبر حکیم انقلاب اسلامی واردات کالاهای مصرفی از آمریکا را ممنوع و واردات کالای دارای مشابه داخلی را حرام اعلام کردند.».